W historii sztuki istnieje kilka obrazów, które na stałe zapisały się w zbiorowej świadomości ludzkości, stając się nie tylko dziełami malarstwa, lecz także ikonami kultury. Jednym z nich jest Mona Lisa, namalowana przez Leonardo da Vinci na początku XVI wieku, prawdopodobnie między 1503 a 1506 rokiem. Da Vinci był już wówczas uznanym artystą i inżynierem, a portret powstał najprawdopodobniej na zamówienie florenckiego kupca Francesca del Giocondo, który chciał uwiecznić swoją żonę, Lisę. Obraz wyróżnia się subtelnym modelunkiem światłocieniowym, zwanym sfumato, oraz tajemniczym, niemal nieuchwytnym uśmiechem kobiety, który od wieków fascynuje historyków sztuki i widzów. Dziś dzieło to znajduje się w Luwr w Paryż i jest najczęściej odwiedzanym obrazem świata.

Innym arcydziełem Leonarda jest monumentalna Ostatnia Wieczerza, fresk powstały w latach 1495–1498 w refektarzu klasztoru Santa Maria delle Grazie w Mediolan. Artysta, eksperymentując z nową techniką malarską, próbował połączyć fresk i temperę, co niestety przyczyniło się do szybkiego niszczenia dzieła, jednak jego kompozycja do dziś budzi podziw. Leonardo przedstawił moment, w którym Chrystus ogłasza, że jeden z apostołów go zdradzi. Każda z postaci reaguje w sposób indywidualny, tworząc dynamiczny dramatyzm sceny, a centralna postać Jezusa zachowuje spokój, będąc osią kompozycji.

Z końca XV wieku pochodzi także Narodziny Wenus autorstwa Sandro Botticelli, jedno z najpiękniejszych dzieł włoskiego renesansu. Botticelli stworzył ten obraz dla rodu Medici, który był jego mecenasem, i umieścił na nim mitologiczną scenę wyłaniania się bogini Wenus z morskiej piany. Dzieło zachwyca elegancją linii, dekoracyjnością i poetycką atmosferą, a zarazem jest manifestem humanistycznego zachwytu nad pięknem ludzkiego ciała i antyczną harmonią.

Kilka dekad później Michał Anioł, główny artysta epoki renesansu wysokiego, ozdobił sufit Kaplica Sykstyńska w Watykan monumentalnym cyklem fresków, z których najbardziej znanym fragmentem jest Stworzenie Adama, namalowane około 1511 roku. Michał Anioł, znany przede wszystkim jako rzeźbiarz, stworzył wizję stworzenia człowieka, w której Bóg niemal dotyka palcem ręki Adama, przekazując mu tchnienie życia. Ten moment stał się jedną z najbardziej rozpoznawalnych scen w dziejach sztuki, symbolem boskiej mocy i ludzkiego początku.

Pod koniec XIX wieku Vincent van Gogh, malarz niderlandzki zmagający się z chorobą psychiczną, stworzył w czasie pobytu w zakładzie w Saint-Rémy-de-Provence swoje najsłynniejsze dzieło – Gwiaździsta noc. Namalowana w 1889 roku, przedstawia wirujące niebo nad spokojnym miasteczkiem, a ekspresyjny, niemal gwałtowny sposób kładzenia farby oddaje intensywność emocji artysty. Obraz jest świadectwem wewnętrznego świata van Gogha i jego głębokiej wrażliwości, która znalazła ujście w kolorze i ruchu.

Zaledwie kilka lat później norweski artysta Edvard Munch stworzył Krzyk, obraz będący wyrazem egzystencjalnego lęku i alienacji. Munch namalował go w 1893 roku po doświadczeniu ataku paniki podczas spaceru o zachodzie słońca, co sam opisał w swoim dzienniku. Postać o zdeformowanej twarzy, krzycząca w niemym przerażeniu na tle płonącego nieba, stała się symbolem niepokoju epoki i jednym z najczęściej reprodukowanych obrazów sztuki nowoczesnej.

Wreszcie w 1937 roku Pablo Picasso stworzył monumentalną Guernica, obraz będący reakcją na zbombardowanie baskijskiego miasteczka Guernica podczas hiszpańskiej wojny domowej. Dzieło powstało w jego pracowni w Paryż na zamówienie rządu republikańskiego i zostało zaprezentowane na Wystawa Światowa 1937. Utrzymana w odcieniach czerni, bieli i szarości kompozycja jest pełna chaosu, bólu i rozpaczy, ukazując cierpienie ludzi i zwierząt w obliczu przemocy. Guernica do dziś pozostaje jednym z najsilniejszych artystycznych manifestów antywojennych.

Każdy z tych obrazów powstał w innych realiach, ale wszystkie łączy niezwykła zdolność oddziaływania na odbiorcę – poprzez piękno, dramatyzm lub głębię przesłania. Aby lepiej poznać historię malarstwa i setki równie fascynujących dzieł, warto sięgnąć po książkę 1001 obrazów wydaną przez Alma-Press. To obszerne kompendium prezentujące najważniejsze obrazy w dziejach, opatrzone bogatymi reprodukcjami i przystępnymi opisami, które pozwolą zanurzyć się w świecie sztuki i zrozumieć, jak powstawały dzieła, które zmieniały historię.

Zamów TUTAJ